Kişisel görüşler, düşünceler ve deneyimler. Her şeyin dönüştüğü bir çağda söyleyecek bir şeyim var.
Bugünü anlamak ve yorumlamak için tarihe bakarız. Kişi olarak bir adım atmadan önce tahmini sonuçları analiz etmek için hafızamıza sorular sorarız. Dolayısıyla herkesin bir tarih bilinci vardır.
Tarih, doğa bilimleri gibi deney ve gözleme dayanmaz. O günkü şartlar çerçevesinde olup bitmiştir. Bu şartlar coğrafi, psikolojik, sosyolojik şartlardır ve tamamen nesnel değerlendirilir. Bu anlamda bir bilim değil birçok bilimin geçmişini anlattığı bir disiplindir.
Tarih, insanı anlatır ve insanın o an ki durumu tarihi yazar. O günkü şartlar başka bir durumda olabilir. Bir komutanın, siyasetçinin ya da bilim insanının psikolojik durumu tarihin yönünü belirler. Psikolojik şartlar uygun olsa bile zamanın ruhu istenen olgunlukta olmayabilir. Her şey uygun olsa şans faktörü işin seyrini değiştirebilir. Neticede birbirinden bağımsız birçok faktör bir araya gelerek seçeneklerden birini gerçekleştirir ve o an, zamanda donar.
O anın üzerinde şekillenen olayların sonucunda bugünlere geliriz. Bu sebeple tarih, bize geçmiş olaylardan bir gelecek yaratmamızı sağlar.
Tarih, tekerrürden ibaret değildir ama yaşanan olaylar benzer olabilir. Bu anlamda yaşadıklarımızdan bir toplumsal hafıza oluşturur ve benzer olayları yaşadığımızda dönüp geçmişe bakarız.
Bugün, en güncel sorunumuzun tarihi bir analizini yapıp gelecek hakkında bir yol çizebiliriz. Mesela bugün neden yapay zekanın olduğunu anlamak için bilginin son çeyrek yüzyılda nasıl büyüdüğünü anlamamız gerekir. Bilginin neden bu kadar büyüdüğünü anlamak için teknik devrimin hayatımızı nasıl hızlandırdığını, sanayi devrimine kadar inerek inceleyebiliriz.
Teknoloji bizi dünya vatandaşlığına götürürken tarih bizde ortak bir bilinç yaratır.
“Bütün bileşik şeyler çürümeye mahkûmdur. Ciddiyetle çabalayın.” Buddha Tarihi gerçek ile efsaneyi birbirinden ayırmak gerekir. Her din, mucizeleri temel alsa da özünde gerçek bir kişi ve yaşanmışlıklar etrafında oluşur. Ancak efsanelerin arkasındaki gerçeğe ulaşmak zordur. Bir altın madeninin içinde çamur ve sudan başka birşey olmasa da gerçek o çamurun altındadır. Ona ulaşmanın zor olması, bu … Devamını oku
Bu haftaki yazım Budizm üzerine olacaktı. Uzun zamandır Doğu maneviyatı üzerine yazmayı istiyordum. Hazırlıklarımı buna göre tamamladım ve Gotama Buddha‘yı anlatan bir giriş yazmaya başladım. Ancak girizgahı yaparken klavyem beni bambaşka bir yöne sürükledi. Tuşlara bastıkça yazının mucizelerle dolu bir hikayeye büründüğünü gördüm. Aslında inançlarımızı ve tarihi algılayışımızı derinden etkileyen temel bir soruya cevap aramadan, … Devamını oku
Hayat, hepimiz için sevinçler, hüzünler, kayıplar ve mücadelelerden oluşan bir döngü içinde yaşanır. Bu kısa ömrün içinde edindiğimiz her tecrübe, kişisel bilincimizi şekillendirir. Ancak bu, tek başına bize ait bir bilinç değildir. Yaşadığımız coğrafyanın ve atalarımızın bize bıraktığı ortak hafızanın bir devamıdır. Yarattığımız öznel bilinç, mensubu olduğumuz milletin ortak ruhunu ve tarihini zenginleştiren bireysel bir … Devamını oku
Türkiye Cumhuriyeti’nin hikayesini, Osmanlı’nın tarih sahnesinden çekilişi sonrasında bir yeniden doğuş olarak görmek mümkündür. Bu süreç, adeta bir kuluçka dönemi gibi, Türklerin kendini yenilemesi ve dönüşümü için gerekli zamanı kazanmasına olanak sağlamıştır. Türklerin tarihteki en belirgin özelliklerinden biri, değişen koşullara uyum sağlama yetenekleridir. XI. yüzyıldan itibaren Anadolu’ya yerleşmeye başlayan Türkler, her yeni coğrafyada kendilerini yeniden … Devamını oku
Türk tarihindeki kırılma anlarından biri, Türklerin Anadolu’ya gelmesidir. Osmanlı Beyliği’nin Bizans’la komşu olması da bir başka kırılma anı olarak görülebilir. Fatih Sultan Mehmed, İstanbul’u alarak Osmanlı Devleti’ni bir imparatorluk haline getiren ve Türklerin Anadolu’yu yurt edinmesine katkı sunan en önemli hükümdardır. Anadolu, Doğu’nun ve Batı’nın birleştiği yer, kıtaların buluştuğu stratejik topraklardır. Batı’da Küçük Asya olarak … Devamını oku
II. Dünya Savaşı, özellikle Soğuk Savaş sonrası kuşaklar için hayal gücünün ötesinde bir trajedidir. Bu kader savaşından çıkarılacak en önemli derslerden biri, bireylerin davranışlarından genelleme yapmanın yanlış olduğudur. İnsanın karmaşık doğası, onu anlamamızı neredeyse imkansız kılar. Katlandığı acılar, hatta alçalmasının uç noktaları, doğasındaki en kötü yanların yanı sıra en iyi yanları da ortaya çıkarabilir. Tıpkı … Devamını oku
Dünyaya yön veren en önemli medeniyetlerin temellerinde kadim nehirlerin izlerini görürüz. Bu nehirler, tarih boyunca insanların duygularını, inançlarını ve düşüncelerini şekillendirmiştir. Bir toplumu uygarlaştıran sanatsal ve bilimsel düşünce, bu ırmakların getirdiği bereketle oluşmuştur. Bu nehirlere şiirler yazılmış ve türküler yakılmıştır. Yarattıkları ruh, meydana getirdikleri medeniyetlerin dokusuna işlemiştir. Bunların arasında Nil’in özel bir yeri var. Nil … Devamını oku
Yazıyı Zihin Karmaşası’nda dinleyin İnternet gibi bir teknolojiyi yaratmamıza sebep olan nedir? Bugün hayatımızı şekillendiren, sonradan devrime dönüşen teknolojileri üretmemize hangi saikler sebep oluyor? Bunu daha iyi anlamak için konuya biraz insandan konuşarak başlayalım. Onu motive eden hayallerden, tutkulardan ve korkulardan kısaca bahsedelim. İnternet soğuk savaşta bir tehdit algısıyla başlayan bir düşünce devrimidir aslında. Bizim … Devamını oku
İlkçağlardan günümüze kadar toplumu yöneten yasaların ruhuna erkek bakış açısı hakimdir. Geleneklerin ve örflerin de ayrımcılığı doğru kabul etmesi, yasaların cinsiyetçi olmasında etkilidir. Örneğin evin reisi erkektir. Yakın geçmişe kadar bir kadının erkek karşısında hak araması, daha fazla şahitliğe ihtiyaç duymuştur. Seçme ve seçilme hakkının kadınlara verilmesi 20. yüzyılda gerçekleşen bir devrimdir. Böyle bir toplum … Devamını oku
Bugün dünyadaki siyasi ortam hiç olmadığı kadar gergin. Üstelik yaşadığımız bu gerginlik, soğuk savaş zamanında yaşadığımızdan daha tehlikeli. Bunun sebebi, nükleer silaha sahip olan ülkelerin çoğalması. Üstelik eldeki nükleer başlıklar eskisinden çok daha güçlü. Nükleer silahların dağılımını denetleyen BM’nin etkisini kaybetmesi de bir nükleer savaş tehlikesini masada tutuyor. Soğuk savaşın bitmesiyle BM, nükleer silahlanmayı engelleyecek … Devamını oku
Her yıl Şubat ayı, Amerika’da Zenci Tarihini vurgulamak amacıyla Siyahi Ay olarak kutlanır. Bu kutlama, Afro-Amerikalılara özgü olsa da dünyada yaşanan ırkçılığa dikkat çeker. Dünyanın 1 numaralı ülkesinde kutlanması, dünya kamuoyunun dikkatini ırkçılıkla mücadeleye çekmesi açısından etkilidir. Siyahi bilim insanlarına yönelik ilk çalışmaları, bir bilim adamı ve tarihçi olan Carter G Woodson yaptı. 1926 yılında … Devamını oku
Her imparator ve kralın tarihini yazan bir ulus vardır. Roma, Kartaca’yı arkasında hiç iz kalmayacak şekilde tarihten silse de Hannibal efsanesi halkların hafızasından silinmedi. Roma, ölene kadar onu takip etmiş ama ölmesi dahi onu rahatlatmamıştır. İnsanlarda olduğu gibi toplumlarda da kompleksler yaratan travmalı durumlar söz konusudur. Böyle bir travmayı Batı, Hannibal ile yaşadı. 2000 yıl … Devamını oku
Çin, tarihinde süper güç olmayı denemiş ama başaramamıştır. Tarih yeniden Çin’e bu fırsatı sunuyor.
Tarihte kötü örnekleri olsa da insan kaynaklı birçok sorunu nükleer enerji ile çözebiliriz.
Sömürgecilik, dünyada iki farklı insan yaratmış ve bilinçaltına yerleşmiştir.