House of Dynamites- Bir Cephanelik Üzerine Yuva Kurabilir miyiz?

Nükleer füzeye yuva yapan kuş

Belirlenemeyen Cisim İnsanlık İçin Tüm Paradigmayı Nasıl Değiştirir? Kathryn Bigelow’un House of Dynamites filmi, bana Soğuk Savaş’ın teknolojiyle zenginleştirilmiş bir hâli gibi geldi. Üstelik, bugünkü düzenin, sahte kabadayılık üzerine kurulu o dönemin paradigmasından daha tehlikeli olduğunu gördüm. Film, türleri yok edecek bir nükleer savaşta, anahtarları çevirme yetkisinin hâlâ küçük bir odaya sıkıştığını gösteriyor. Benim için … Devamını oku

Google AlphaGenome: Tanrı’nın Zihninde Bir Düşünce Deneyi

İnsan DNA'sı

Bilim, Manevi Bir Keşif Aracı Olabilir mi? Google, son 10 yılda gerçekleştirdiği ufuk açıcı çalışmalarla bilime çok önemli katkılar sunuyor. İklimden eğitime, ekonomiden sağlığa ve biyobilime kadar gerçekten çarpıcı sonuçlar alıyor. Örneğin, Google Quantum AI baş bilim insanı Michel Devoret, kuantum tünelleme gibi bir fenomeni makro dünyaya taşıyarak 2025 Nobel Fizik Ödülünü kazandı. Bir teknoloji … Devamını oku

Hepimizin İçinde Bir Afrika Var (Bölüm 2)- Tüm Diller Afrikalı mı?

Afrika kıtası, dilin doğuşu

Önce Söz Vardı! Ve İlk Sözü Afrika Söyledi Afrika ile ilgili ilk yazımızda, ilk insanların bu kıtada evrildiğini ve insanlığın dünyaya buradan yayıldığını konuşmuştuk. Ancak bu fiziki göç sessiz olmamıştır. Atalarımız, bugün konuştuğumuz dillerin tohumunu da yanlarında taşıdılar. Bu anlamda Afrika’dan çıkışımız, bir beden göçünün ötesindedir. Atalarımızın bu cesur çıkışı, bize en büyük armağanı, dili … Devamını oku

Özgür İrade mi Seçme Özgürlüğü mü?

İhtimaller dünyasında insan

Özgür İrade: İnsan Var Oldukça Sürecek Tartışma Bu yazıyı Mark Twain’in ‘İnsan Nedir?’ hikayesinden esinlenerek yazdım. Özgür irade felsefenin, nörobilimin ve hatta dinin yüzyıllardır tartıştığı en derin ve zor sorulardan biri. Her şeyin nedensel bir bağlantı zincirinde ilerlediğini söyleyenler, belirlenmemiş hiçbir şeyin olmadığını savunurlar. Evrendeki her şeyin, insan eylemleri de dahil olmak üzere, önceki olayların … Devamını oku

Gen Z Bilgi Çağında Emanetini İstiyor

Gen Z, isyan bayrağı

Z Kuşağı ve Yeni İktidarın Kodları Dünya’da son zamanlarda gerçekten çok garip olaylar oluyor. 20’li yaşlardaki insanların yönetimleri değiştiren tepkilerini izliyoruz. Çoğumuza bu, tarihte daha önce gerçekleşmiş olayların bir benzeri gibi gelebilir. Tarihte karşılaştığımız kitlesel hareketlerle aralarında paralellikler kurabiliriz. Nepal’den Fas’a yayılan bu kitlesel hareketleri, ilk bakışta sadece pastadan daha büyük pay isteyen bir neslin … Devamını oku

Film Yıldızları Tutkulu Aşkları Nasıl Meşrulaştırır?

Sinema dünyası tutkulu aşkları meşrulaştırır.

Mükemmel Aşkları Neden Filmlerde Ararız? Hayatta hepimiz kusursuz aşkı ararız. Aradığımız aşkı bulduğumuza inansak da içimizde eksik kalan bir şeylerin varlığını hissederiz. Aşkın geçici olması, mükemmel aşkın varlığını imkansız kılar. Schopenhauer’in dediği gibi aşk bir yanılsama olunca, illüzyonlardan beslenen sinemanın da vazgeçemeyeceği aracı haline gelir. Perdedeki aşklar, bizi kendi gerçekliğimizden koparır ve belki de ömür … Devamını oku

Matematik Sadece İnsana mı Ait?

Yapay zeka insana matematik öğretiyor

Yapay Zeka, Kendi Teoremini İspatlarsa İnsanın Yeri Ne Olur? Dünyamız, uçsuz bucaksız evrende bir noktadan daha küçük. Bu bilgi, düşüncelerimizi en büyükten küçüğe doğru ölçeklendirmemize neden oluyor. Zihnimiz, tümdengelim metoduyla evreni modelliyor. Önce bütünü hayal ediyor, sonra da küçük adımlarla ona ulaşacak bir köprü kurmaya çalışıyoruz. Bu kaosu anlama yolculuğumuzda bizim için en iyi pusula … Devamını oku

Hepimizin İçinde Bir Afrika Var

İnsanlığın Afrika'dan çıkış hikayesi

Afrika’dan Çıkış Bir Irkın Değil, İnsanlığın Yolculuğuydu Afrika’nın Dünya medeniyetine hiçbir katkısı olmadığı görüşü, artık tarihin tozlu raflarında kalan politik bir önyargıdan ibaret. İnsanlığın kaderini etkileyen olayların çıkış noktasının Afrika olduğunu nesnel tarih ve bilim de destekliyor. Bir zamanlar, Afrika’nın Dünya tarihinde bir yeri olmadığını savunan Hegel’in tam tersine, bu kadim toprakların insanlık tarihindeki önemi … Devamını oku

İklim Krizi Kusursuz Kıyametin Habercisi mi?

Doğadaki zincir kopuyor. İklim krizi, doğanın gizli gücünü ortaya çıkarıyor.

İklim Krizinin Tetikleyebileceği Bilimsel Felaket Senaryoları Dünyamız, her geçen gün yeni bir fırtına, sel veya orman yangınıyla sarsılıyor. Listeye yanardağ patlamaları, tsunamiler ve depremler gibi daha yıkıcı doğa olaylarını da eklemek mümkün. İklim krizi denince, bu felaketlerin dışında farklı senaryoları pek aklımıza getirmiyoruz. Oysa krizi önlemek adına yaptığımız her müdahalenin, bizi bilmediğimiz bir felaketin eşiğine … Devamını oku

Neden Bir Çöp Krallığında Yaşıyoruz?

Çöp krallığında yaşıyoruz

Dünyanın çehresini, geri dönüşü olmayacak şekilde, olumsuz anlamda hızla değiştiriyoruz. İklim krizinin bir zamanlar verilerle anlattığı hikâyeyi, susuzluk ve kuraklığı her geçen gün daha derinden hissederek artık çok daha iyi anlıyoruz. İklim krizini yönetmekte başarısız olduğumuz kesin. Bu, artık geleceğe dair soyut bir korku olmaktan çıktı. Bunu günlük hayatımızın somut bir parçası haline gelen aşırı hava olayları … Devamını oku

Ölüm Yaşamı Sınırlayabilir mi?

Ölüm bir son olmayabilir.

Edgar Allan Poe’dan Einsten’a, Proust’tan Nolan’a Ölüm Sonrası Yaşam Arayışımızın Hikayesi “Hayatı ölümden ayıran sınır belli belirsizdir. Birinin nerede bittiği diğerinin nerede başladığını kim bilebilir?“ Bu sözler, Edgar Allan Poe’nın bir katalepsi hastasının korkularını anlatan ‘Diri Diri Gömülmek’ öyküsüne ait. Bu öyküsünde Poe, insanın bütün yaşam fonksiyonlarının durduğu ama hayatın askıda kaldığı geçici bir duraklamada … Devamını oku

Bir Düşünce Deneyi: Genie 3, İnsanlık 2.0 İçin Bir Katalizör mü?

Genie 3 zihni simüle eden teknoloji

Teknolojik yenilikler birbirini kovaladıkça, insanın hayal gücünün sınırları da bir o kadar genişliyor. Yaşadığımız çağda, dünün “imkânsız” kabul edilen fenomenlerinin varlığını artık daha net hissedebiliyoruz. Düşünce üretmekte bir sıkıntı çekmiyoruz. Asıl mesele, zihnimizdeki bu düşünce selini basit ve hızlı bir şekilde somutlaştırıp aktarabilmekte yatıyor. Bu düşünce, son zamanlarda beni her zamankinden daha fazla meşgul ediyordu. … Devamını oku

Ezilenlerin Egemene Meydan Okuduğu Arena: Futbol

Futbolun politik gücü

Tarih, genellikle savaşların, bilimsel keşiflerin ve siyasi dehaların hikayeleriyle yazılır. Albert Einstein’ın görelilik teorisi, Winston Churchill’in II. Dünya Savaşı’ndaki liderliği veya Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethi… Bunlar, dünyayı yeniden şekillendiren “büyük insanların” eserleridir. Ancak ne bir diploma ne de bir ünvan gerektiren, sadece üstün yetenek ve oyun zekasıyla inşa edilen bir tarih daha var: ayaklarıyla … Devamını oku

Futbol: Sahadaki Ayaklar, Toplumdaki Dönüşümler

Futbol, bir ayak oyunu ve toplumu dönüştüren güç

Spor branşları arasında en kitlesel ve popüler olan futbol, siyasi ve sosyal tüm olgularda merkezi bir rol oynar. Futbol, farklı kültürleri birbirine yaklaştırır, toplumun psikolojisini yansıtır ve insanlara güçlü bir kimlik kazandırır. Futbolun politika ile olan bu ayrılmaz bağı, siyasi ihtilaflardan cinsiyet ayrımcılığına, ülkelerin kredi skorunu yükseltmekten bağımsızlık ateşini yakmaya kadar birçok alanda tartışılmaz derecede … Devamını oku

Mission: Impossible/Görevimiz Tehlike: İnsanın Teknoloji Yolculuğunun Aynası

Mission: Impossible/Görevimiz Tehlike, İnsanın Teknolojideki yolculuğunun aynası

Bazı filmler zamanda adeta kristalleşirler. “Baba (Godfather)” gibi kült filmler geçmişin unutulmaz bir anıtı olarak anılarımızdan kolay kolay silinmezler. Onlar, kendi dönemlerinde zirveye ulaşıp o haliyle zamanda donarlar. Bazı filmlerin ise bir doğum tarihi vardır ve zamanla evrilirler. Zamanla öyle bir bütünleşirler ki, kuşaklar geçse de yaşamaya devam ederler. Mesela, ülkemizde “Görevimiz Tehlike“ adıyla bilinen … Devamını oku