Mastodon

Bilim-Felsefe

Felsefe ve bilim birbirini besleyen iki alandır. Felsefe sorularını sorar ve bilim bu sorulara yanıt arar. Bilim, felsefenin sorularına yanıt ürettikçe felsefe yeni ufuklar açarak bu diyaloğu sonsuz bir döngüye dönüştürür.

Bu döngü sayesinde bir zamanlar  anlama sınırımızın çok ötesindeki birçok soyut kavramı bugün bilim, elle tutulur hale getirdi. Zaman, bilinç ve evrenin başlangıcı gibi şu ana kadar çözemediğimiz sorunlar bugün bilimsel araştırmalara konu oluyor.

Ancak insan zihni hiçbir zaman engel kabul etmez. Bu anlamda zihnimiz soru sormaya devam eder ve bilinmeyeni bilme arzusu hiçbir zaman bitmez.

Her iki alan arasındaki boşluk sayesinde insan bilgi üretir ve köklü paradigma değişiklilikleriyle zihinsel devrimler gerçekleşir. Her ikisi arasındaki boşluk, gelişmenin hiç durmaması adına hep olmalıdır.

Varlık nedir?

Biz neden varız?

Beni hareket ettiren güç nedir?

Bu sorular sadece kendimizi değil, evreni anlama çabamızın da temelini oluşturur.

Bu kadar basit soruları kendimize sorarak bugün evrenin diğer ucunu hayal ederiz. Önce kendimizi tanırız ve bilinmezin nasıl olabileceğini hissetmeye çalışırız.

Bu dünyayı algılamam ve keşfetmem için bana verilen beden, duyularımın ötesindeki gerçekliği anlamam için bir araçtır. Bu durum beni benzersiz yapar çünkü deneyimlerim bilincimi şekillendirir. Sonuçta benim yaşadığım deneyimi bir başkasının yaşaması imkansızdır.

İki alan arasındaki gerilim bu yüzden verimlidir. Bugün biyoloji, fizik, kozmoloji, sosyoloji ve tarih gibi birçok bilim dalı bu diyalogun sonucudur. Bunların alt dalları ile beraber birçok disiplin, her iki alan arasındaki bu iletişim sayesinde ortaya çıkar.

Kütleçekimi: Evrenin Görünmez Mimarı ve Karadeliklerin Sırrı

yazar
Kütleçekimi ve karadelikler

Evrende her şey düşme eğilimindedir. Bu eğilimin sebebi olan kütleçekiminin aynı zamanda zarif bir dengeleyici tarafı da vardır. Onu, sadece ayaklarımızı yere bastıran bir kuvvet olarak düşünmek yanlış olur. Kütleçekimi aynı zamanda galaksileri birleştiren, hissettiğimiz ama göremediğimiz evrensel bir güçtür. Yıldızların doğumundan gezegenlerin dansına kadar her şeyin mimarıdır. Belki de en büyük mucizesi, varlığımızı borçlu … Devamını oku

Bir Düşünce Deneyi: Yapay Zeka Tanrı’nın Yeni Temsilcisi mi?

yazar
İnsan tahtını yapay zekaya bırakıyor

Bu yazı, yapay zekanın insanlık için ne ifade ettiğini değil, yapay zeka çağında insanlığı neyin beklediğini sorguluyor. Hangi dönemde yaşamak istediğimiz sorulduğunda, çoğumuzun aklına belirli bir çağ gelir. Bir zaman yolculuğuna çıkma şansımız olsa, dinlerin doğduğu dönemleri, Roma İmparatorluğu’nun ihtişamını ya da İstanbul’un fethinin heyecanını yaşamak isteriz. Bizi bugünlere taşıyan geçmişe duyduğumuz tutkulu merak, aynı … Devamını oku

Ben mi Değiştim Yoksa Hafızam Bana Oyun mu Oynuyor?

yazar
değişim, insan benliği

Kadere inanmamız, kontrol edemediğimiz bir değişimi yaşıyor olmamızdan kaynaklanıyor. Bizi önüne katıp sürükleyen doğada her şey başkalaşım içinde. Her şey geçici bir varoluşa sahip, çünkü madde sürekli dönüşüyor. Demir oksitleniyor, kıtalar kayıyor, su buharlaşıyor. Yediğimiz bir hayvan bize dönüşüyor, hücreler bölünüyor ve biz yaşlanıyoruz. Ancak biz, temelinde hareket olan doğanın parçası olmamıza rağmen, kendimizi değişmiyor … Devamını oku

Geometri: Duyular Olmadan Kavramak

yazar
Soyut düşünen adam

Her şeyin bize gerçek göründüğü bir dünyada yaşadığımızı düşünüyoruz. Oysa duyu organlarımızla algıladığımız soyut bir dünyayı deneyimliyoruz. Her şeyin ışıktan oluştuğu bir uzayda duyularımızın izin verdiği kadarını kavrayabiliyoruz. Oysa gerçeğe, duyulara gerek kalmadan akıl yoluyla ulaşabiliriz. Kavramları, araya duyu organlarını koymadan, aracısız bir şekilde soyutlayabiliriz. Söz konusu soyutlukları kavramsal olarak zihnimizde yaratabiliriz. Kısacası geometriyle, anlamanın … Devamını oku

Okyanuslar: Büyük Gizemlerin Ardına Saklandığı Kadim Dünya

yazar
Okyanuslar, insan, gizem

Dünyada oluşumu hakkında kesin konuşamayacağımız birkaç şeyden birisidir okyanuslar. Ne kadar ileri teknolojiler üretsek de okyanusların keşfedemediğimiz o kadar çok gizemi var ki. Çok az bilgimizin olduğu bir kavramın gerçekliğini tartışmak, karanlıkta el yordamıyla yürümeye benziyor. Denizlerin, kıtalardan farklı olarak, göremediğimiz ve dokunamadığımız çok yeri var. Okyanuslar, çok fazla bilinmeyeni barındıran, henüz çözemediğimiz bir matematik … Devamını oku

İyiliğin Zorluğu, Kötülüğün Sıradanlığı

yazar
Sıradan düşünmeyen insanlar

Bugünlerde eksikliğini en çok hissettiğimiz şey, galiba empati yoksunluğu. Sosyal medyada birbirimize attığımız kibirli yorumlardan, trafikte birbirimize gösterdiğimiz sabırsızlığa kadar… Neredeyse her an, birbirimizi dinlemek yerine, hep bir açık arıyoruz. İçimizdeki iyiyi kaybetmiş gibiyiz. Belki de iyilik, kötülüğün bu kadar sıradanlaştığı bir zamanda, bizden umudunu kesip, içimizdeki en korunaklı köşeye sığınmış durumda. Onu saklandığı yerden … Devamını oku

Elon Musk, Şan ve İnsanlık Arasında Bir Yerde

yazar
Elon Musk Mars'ta koloni kuruyor

Hepimizin bir öz değeri var ve tanındıkça bu öz değerimiz artıyor. Daha çok insan tarafından tanınmayı kitlelere ulaşacak bir basamak olarak görüyoruz. Ancak kitleye ulaşmak bizim için yeterli olmuyor. Yaşadığımız zamanın ötesine uzanarak gelecek kuşakların da bizi tanımasını istiyoruz. Ne var ki bunu başarmak, büyük hayalleri gerçeğe dönüştürerek oluyor. Her büyük hayal de geçmişin izlerini … Devamını oku

Bir Düşünce Deneyi: Dünya Bir Bilgisayar mı?

yazar
Dünya kuantum bilgisayar mı?

Kendime sorduğum çok basit soruların beni başka biri yaptığını artık daha net görebiliyorum. Tüm insanlığın küçük bir örneği olarak ben de türümüzün kaderini belirleyen soruların benzerlerini kendime sorarak hayallerimin insanlıkla paralel gittiğini anlayabiliyorum. İnsanlık tarihinde eşik atladığımız dönemler, hep kritik soruları sorduğumuz zamanlara denk gelmiş. Zihnimizde yarattığımız aydınlanmayı yaşadığımız dünyaya yansıttıkça eksik kalan şeyin de … Devamını oku

Rüyalarımız Bize Bir Şeyler Anlatmak İstiyor

yazar
Rüya gören kadın

Rüyaları, içimizde farkında olmadığımız bir yerden bize ulaşan bir haberci gibi düşünmüşümdür hep. Antik çağda Tanrılar arasında mesajları ileten Hermes’in günümüzdeki haline benzetirim. Belki de rüyalar, köklerimizden kopmamamız için doğanın içimize koyduğu bir iletişim yöntemidir. Her zaman merak ettiğimiz hayatın anlamını bize şifrelerle anlatıyor olabilir. Belki de yaşadığımız hayat, kimin olduğunu bilmediğimiz bir başkasının rüyasıdır. … Devamını oku

Bir Düşünce Deneyi: Herkes Telepati Kursaydı Dünya Nasıl Olurdu?

yazar
Herkesin telepatik gücünün olduğu bir dünya

“Doğanın kanunlarıyla tutarlıysa, hiçbir şey gerçek olamayacak kadar mükemmel değildir.” -Michael Faraday Telepati, zihinsel bir faaliyettir. Bir bireyin zihnindeki düşünce, duygu veya imajın, başka bir bireyin zihnine doğrudan, fiziksel bir ortam gerektirmeden aktarılmasıdır. Bu sürecin nasıl gerçekleştiği hala büyük bir gizem ancak doğa cansızlıktan yaşam üretebiliyorsa düşüncelerle iletişim kurmanın da doğada karşılığı olmalı. Bunu daha … Devamını oku

Dark Web: İnternetin Karanlık Bilinçaltı

yazar
Dark web ve bilinçaltı

World Wide Web’in Google, Facebook ve gezindiğimiz internet sitelerinden ibaret olduğunu mu düşünüyorsunuz? Arama çubuğuna yazdığınız her sorgunun cevabı var mı sizce? Eğer böyle düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Web’in çok şeffaf olmadığını, aksine çok karanlık bir tarafının olduğunu bilmelisiniz. Biz, tüm internetin sadece yüzeyinde görünen Yüzeysel Web’i biliyoruz. Oysa ana gövde olan Deep Web ve girilmesi çok … Devamını oku

Kozmik Yalnızlık: Fermi Paradoksu ve Dünya Dışı Yaşam Arayışı

yazar
Fermi paradksu, kozmik yalnızlık

Devasa bir evrenin, çok küçük bir bölgesinde yaşıyoruz. İçinde bulunduğumuz Samanyolu, evrendeki yüz milyarlarca galaksiden sadece bir tanesi. Sadece Samanyolu’nda yaklaşık 400 milyar gezegenin olduğu tahmin ediliyor. Bunların arasında 50 milyara yakın güneş benzeri yıldız bulunuyor ve bunun 10 milyar kadarının etrafında ortalama 5 gezegen var. Bu büyüklüğü evrene yansıttığımızda, trilyonlarca yıldız ve gezegenden oluşan … Devamını oku

Yaşam, En Değerli Şey

yazar
Yaşam, mucize ve karmaşıklık

“Yaşamak şakaya gelmez, büyük bir ciddiyetle yaşayacaksın                        bir sincap gibi mesela, yani, yaşamanın dışında ve ötesinde hiçbir şey beklemeden,                        yani bütün işin gücün yaşamak olacak.” Nazım Hikmet Çok karmaşık bir düzenin hatasız işlemesi bizi büyüler. Bir arının yaptığı altıgen peteklerin aynı boyutlarda olması, kolektif bir zekanın ürünüdür. O mimariyi bir hesap yapmadan tasarlayabilen … Devamını oku

Veri, Ayaklarımızı Yerden Kesiyor, Bulutlara Yükseliyoruz

yazar
Bulutlara yükselen insan-veri

İnsandan önce de dünyada hayat vardı ama hiçbir canlı dünyayı daha akıllı yapacak yeteneği geliştiremedi. Dünya verili bir düzen. Ancak insan hariç hiçbir canlı, hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğu veriden fazlasını kullanamaz. Yalnızca insan beyni, veriyi anlamlandıran ve örüntü kurabilen bir bilgisayımsal yapıya sahiptir. İnsan beyni, sayıları hikayeleştirerek tüm kilitlerini kırarken tarihinde yarattığından daha fazla … Devamını oku