Çaylaklıktan Liderliğe Giden Yol

Bulunduğu çevreye yarar sağlamak, alışılmış geleneklerde köklü değişiklikler yapmak ve çevreyi yönetmek. Sorumluluk, sezgi, zeka ve bilgiye dayalı kararlar almak ve bunu uygulamalara taşıyacak cesareti gösterebilmek. Bunun yanında elindeki gücü kullanabilme inisiyatifini taşımak ve çevresine umut veren birisi olmak. Hepsinden önemlisi gerektiğinde aldığı zor kararların ve sonuçların ardında durmak. Bunlar insanı lider yapan temel niteliklerdir.

Bir insanın bu niteliklere sahip olması başka bunları kullanabilmesı başkadır. Bu özellikler değerli bir maden gibidir ve işlenerek ortaya çıkar. Bu sebeple tüm niteliklerin ortaya çıkması liderin bu yeteneklerini geliştirmesine bağlıdır.

Liderlik Sonradan Kazanılabilir.

Bazı yetenekler kalıtsal olsa da liderlik özelliği sonradan kazanılabilir. Yetenek kazanmak sadece iş hayatı değil bütün hayatınızı kapsayan bir süreçtir. İçine doğduğunuz çevre, hayatı algılama biçiminiz ve geliştirdiğiniz bakış açısı sizin karakterinizi belirler. Bu uzun yolda kazandığınız yetenek ve tecrübeleri aktarma biçiminiz, liderlik stilinizi oluşturur.

İnsanlar çalışma hayatına statü kazanmak, çevresinde önemseneceği bir konumda olmak arzusuyla başlar. Kariyer hayatınıza adım atmanızla beraber sürekli öğrenme hayatına da adım atmış olursunuz. İnsanlar yeni işlerine başlarken ön yargılarıyla başlar ama tecrübe kazandıkça bu ön yargılardan kurtulup daha bilge olunur.

Liderlikte İlk Yıllar Çok Değerlidir.

Liderlik özelliğiniz hayatınızın her safhasında öne çıkabilir ama daha çok yaşamınızın büyük kısmını harcadığınız çalışma hayatında gelişir. Liderliğinizi, iş hayatında çaylaklık dediğimiz ilk çalışma yıllarından itibaren geliştirmeye başlarsınız. O dönemlerde sizin için işlerin belli bir plan dahilinde gideceği, çok değişimin olmayacağı donmuş bir zaman algısı olabilir fakat değişim hiç durmaz ve zaman sizle beraber çevrenizi de küçük küçük değiştirmeye devam eder.

Siz her şeyi planlamış olsanız da çevrenizdeki değişim, yapmış olduğunuz planları değiştirmenize sebep olur.

Adapte olmanız gereken bir hayatı yaşarsınız. Gelecekte sahip olacağınız konumunuz, gençliğinizin ilk yıllarında yaptığınız çalışmaların neticesidir.

Yaşadığınız bir olay hayata bakış açınızı değiştirmenize sebep olur. Doğuştan yetenekli olmayabilirsiniz ama deneyim kazandıkça yeni yetenekler kazanırsınız. Liderlik sonradan da kazanılan bir özelliktir fakat dereceleri vardır.

Çaylaklık dediğimiz ilk zamanlarda hedefin doğru konması gerekir. Öncelikle kurumun kültürü ve hiyerarşisi, çalışan açısından olumlu ya da olumsuz olabilir. Bunun sonucunda koyacağınız hedef çalışma ortamına göre değişebilir. Mesela çalıştığınız kurumu bir atlama tahtası olarak görebilir ya da bulunduğunuz kurumun ilkelerini benimser ve ona uygun bir plan yapabilirsiniz.

Liderliğiniz Yaşadığınız Deneyimlerle Gelişir.

Genelde yapılan önemli hatalardan bir tanesi çalışanların bulundukları ortama uyup verilen görevin dışında çok fazla katkı sunmadan yerini korumak istemesidir. Fazla sorumluluk almadan ne uzayıp ne kısalmak, hayatı çok yorulmadan bitirmek yerini korumak değil gerilemek demektir. Kısa dönemi uzun döneme tercih etmek daha sonra düzeltmeniz gereken sorunları ikiye katlar.

Bugün, herşeyin çok sık değiştiği bir zamanda başarının kriterleri de farklılaştı. Eskiden başarının anahtarı çok çalışmakken şimdi buna daha yaratıcı ve öğrenmeye açık olmak gibi bilişsel yetenekler de eklendi.

Yöneticiliğe aday olanlar, üst yönetimin her kararını çok eleştirmekten kaçınmalılar. Sizi yönetenler bazen hoşunuza gitmeyen kararlar alabilir, alınan kararları uygulamak zor gelebilir ama iş hayatının zorluklarını bilerek bulunduğunuz işi kabul etmişsinizdir. Çalışma hayatına başlarken her şeyin kolay olacağı düşüncesi yerini gerçeklere bırakır. Bu tip zorlukları fırsat olarak görmeli, yeni görevler için kendinizi hazırlamaya başlamalısınız. Bunu her şeyi eleştirerek değil, yaptığınız işe değer ekleyerek başarabilirsiniz. Aksi takdirde devamlı şikayet etmeniz durumunda ve bir gün yönetici olup görevin gerektirdiği kararları almanız gerektiğinde alt kadronuzu inandırmakta zorluk yaşarsınız. Eğer bu göreve talip olacaksanız kendinizi iyi hazırlamanız gerekir.

Liderlik: Deneyim için Sorumluluk Almak.

Çalışanlar sorumluluk almadığı zaman eleştiriyi daha kolay yapar.

Herkes yetkiyi ister ama yetkinin getirdiği sorumluluğu almak insanlara zor gelir.

Size verilen bir görevi neden başaramayacağınızı değil nasıl yerine getirebileceğinizi düşünmeniz gerekir.

Yönetici olarak yetkiyi üst yönetimden alsanız da henüz atandığınız ekipten almamış olabilirsiniz. Yönetici olmadan önce zamanı nasıl değerlendirdiğiniz burada çok önemlidir. Yetkiyi üst yönetimden almanızın bir değeri vardır fakat ekibiniz tarafından kabul edilmediğiniz sürece bir anlam ifade etmez. Hatta tersten düşünürsek ekip tarafından kabul edilmeniz yetkiyi almanızı sağlar bu da çevrenizle kurduğunuz ilişkinin kalitesine bağlıdır.

Genç yaşlarda çalıştığınız yönetici sizin için bir şans ya da şanssızlıktır. İyi bir yönetici ile çalışmak diğerine göre avantajlı görünür ama bazen kötüye bakıp iyiyi bulmak daha değerlidir. Çalışma hayatınızda iyi bir yöneticiniz ya da normal hayatınızda iyi bir aile düzeniniz olmayabilir. Temel bir kural olarak şunu söyleyebiliriz ki sadece iş hayatında değil normal hayatınızda da zor koşullarda nasıl kararlar aldığınız ve sorunu çözme şekliniz karakterinizi belirler ve hayat herkesi hak ettiği yere taşır.

Zor karşısında yaratıcılık, sürekli öğrenme gibi yeni yetenekler kazandıkça kendi değerlerinizi de yaratmış olursunuz. Bu, sizi tanıtan ilkelerin ve bir hikayenizin olmasını sağlar.

Yönetici, ekibinden gelen geri bildirimlere göre hareket eder. Çalışanlar, yöneticisine doğru bilgi aktararak onu yönlendirir. Ona ne kadar yardımcı olursanız kariyeriniz o kadar ilerler.

Yönetici ve Lider Arasındaki Fark

Yönetici, tanımlanan görevin verdiği sorumluluğun dışında fazla inisiyatif almak istemez. Sadece trafiği yönetir ve yaptığı işe yeni bir anlam kazandıracak bakış açısı geliştirmez. Her işi kendi yapıyor görünmek istediği için üst yönetimle arasında fazla kişi olsun istemez dolayısıyla delege etme kabiliyeti zayıftır.

Yöneticiler risk almayı bilmeliler. Risk almak, kariyerinizin ilk yıllarında kendinize kattığınız değerler sayesinde kazanacağınız bir yetenektir. Zorluklar karşısında ekip arkadaşlarınızla sorunlara nasıl çözümler bulduğunuzla alakalıdır. Zorluklardan kaçmak yerine onların üzerine gitmeniz cesaret gerektiren bir davranıştır ve cesaret bir liderlik özelliğidir. Sorunların üzerine cesaretle gitmeniz bir başka liderlik özelliği olan çözüm odaklı olmanızı sağlar. Yapacağınız olumlu bir başlangıç tüm engelleri domino taşı gibi yıkmanızı ve iyi bir lider olmanızı sağlar.

Bazı yöneticiler alttan gelenleri kendilerine tehdit olarak görür. Halbuki iyi yönetmeniz alttan gelecek geri bildirimlere bağlıdır. Lider, beraber çalıştığı arkadaşlarını yönetime dahil eder bu yüzden zor kararları almak kolaylaşır. Paylaşımcı olmanız ekipteki diğer arkadaşlarınızın yönetme arzusunu arttırır ve fikirlerinize sadık olmalarını sağlar. Paylaştıkça ekip üyeleri sizin yerinize geçmek değil sizin gibi olmak ister ve onların gözünde yüceldikçe otoriteniz artar.

Liderlerin görevleri arasında piyasaya iyi yönetici yetiştirmek vardır. Sorunların üstesinden gelmek, ekibinizde birliği pekiştirir ve piyasaya yetiştirdiğiniz yöneticiler sizin hikayenizi anlatır. Yönetim ekolleri böyle yaratılmıştır. Çok ünlü hocaların öğrencileri ya da çok büyük liderlerle çalışmış yöneticiler aynı zamanda belli bir ekolün temsilcileridir.

Toplantılarda liderin aksine sadece yöneticilerin konuştuğu olur. Halbuki hem geri bildirim almak hem de bir yönetici adayı olarak onu dinlemeli, alacağınız kararlara onları ortak etmelisiniz.

Teknoloji çağında en üst konuma da gelseniz öğrenmekten vazgeçmemelisiniz. Bilginin sürekli üretildiği, yapay zekanın yönetime gelmesinin konuşulduğu bir çağda öğrenmek insanı özgürleştirir ve sizi dayanıklı yapar. Öğrenmeyi tecrübe edinerek çağa adapte olmanız gerekir.

Liderin Diğer Özellikleri

Lider, çözüm odaklı olduğu için iyimserdir bu yüzden engelleri aşacaklarına inançları tamdır. Bir işin neden olmayacağını değil nasıl yapılacağını düşünür. Bu, onu sorumsuzca eleştirip sorumluluktan kaçmasını engeller.

Lider, geleceği yönetebilen, gelecek odaklı insandır. Dünyada herkes ne yaptığını ya da neyi nasıl yaptığını bilir. Bunun karşılığında ne kazanacağı konusunda bir fikri vardır. Ama çok az insan neyi neden yaptığının farkındadır. Bu durum ona gelecekte nelerle karşılacağı konusunda bir fikir verir. Gelecek odaklı olmak, ileride gerçekleştireceği hayaller kurmasını sağlar.

Bir hayali başarmak tamamen düşüncede yatar. Milyarlarca dolarlık cirolar, binlerce insanı istihdam etmek, insanlara ilham vermek bakış açısında saklıdır. Lider, başlamak için sözcüklere ihtiyaç duymaz. Davranmasını bilir ve hayalini gerçekleştirmek için eyleme geçer.

Liderin algıları her an bir ilham alacak derecede açıktır.

Konuşma anında kullanılan bir sözcük, tavır ya da film izlerken duyduğu bir replik liderdeki yaratıcı duyguları harekete geçirir.

Kimsenin önemsemediği bir söz veya durumdan farklı bir bakış açısı geliştirebilir ve tahmin edilemeyen sonuçlar elde edebilir.

Sürekli öğrenmek olmazsa olmaz koşuldur. Liderin öğrenerek zihin sınırlarını genişletmesi beraber çalıştığı arkadaşlarına dokunmasını sağlar. İnsan öğrendikçe bir önceki kaygısından kurtulur, özgürleştiğini hisseder ve özgürlük bulaşıcı olduğu için alt kadroya sirayet eder. Öğrenen bir organizasyon üst yönetimin güvenini kazanarak kararlarında daha özgür olur.

Zor zamanlarda insanlar çevresinde bir umut arar. Liderin dayanıklı olması insanların sakin kalmasına ve düşünmesine sebep olur. Çözümsüz sanılan durumlarda bu sakinliğin kazandırdığı süre, yeni bakış açıları geliştirilmesini ve sorunun çözümünü sağlar. Lider afallamamalı, yıkılmamalıdır. Kendi çevresine enerjisini transfer etmeli ve onlara umut olmalıdır.

Eğer bir liderseniz içinde bulunduğunuz zor koşulların yarattığı olumsuz duyguları yansıtmamanız gerekir. Her şey sizin çevrenize yaydığınız enerji üzerinde yürür. Ekip üyeleri işlerini yaparken akılları liderindedir.

Sonuç

Her dönemin dinamik bir yapısı vardır. Teknolojinin gücü dönemin kendi özelliğini taşır. Bundan 50 yıl önce de son teknoloji kullanılırdı. Her dönem kullanılan teknolojiyle aranan baskın özellikler farklılaşır. Önceleri tecrübeyken bugün işi nasıl yapacağınız önemlidir. Aldığınız kurslar ya da eğitim seviyenizden ziyade öğrenme yeteneğiniz öne çıkar.

Liderlik, öğrenilen bir yetenektir. Bütün mesele çevrenizin sizinle beraberken kendilerini iyi hissetmesinde yatar. Duygulara hitap edebilmeniz, insanlara dokunabilmeniz ve onları harekete geçirecek heyecanı yaratacak özelikleriniz varsa lidersiniz demektir.

Sürekli öğrenmeniz, yöneticinizi devamlı eleştirmek yerine iyi dinlemeniz ve bir bakış açısı geliştirmeniz, zor durumlarda davranış biçiminiz ve baskı altında nasıl kararlar aldığınız sizin liderlik özelliği kazanıp kazanamayacağınızı belirler.